Bu çalışmamızda, kamuoyu tarafından Emeklilikte Yaşa Takılanlar(EYT) düzenlemesi olarak bilinen, hukuki olarak ise 5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ve 375 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede değişiklikler meydana getiren 7438 sayılı Kanunun getirdiği yeniliklerden bahsedeceğiz.
Düzenlemenin Sosyal Güvenlik Hukuku’na Etkileri
03.03.2023 tarihli ve 32121 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ile 375 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun (Bundan böyle “Düzenleme” olarak anılacaktır.) ile, 8 Eylül 1999 tarihi ve öncesinde sigortalı olup da yaş şartı dışındaki diğer şartları karşılayan çalışanların emekli olma şartlarına ilişkin güncellemeler yapılmıştır. Bu Düzenleme ile; 8 Eylül 1999 tarihi ve öncesinde sigortalı olup da prim gün sayısı ile sigortalılık süresini tamamlayan çalışanların yaşına bakılmaksızın emekli olabilmesine imkan tanınmıştır. Ancak Düzenleme ile açıkça belirtildiği üzere bu kapsamda kalan çalışanlara geriye dönük ödeme yapılabilmesi mümkün değildir. Söz gelimi Düzenleme, sadece yürürlük tarihi olan 03.03.2023 tarihinden sonrası için etki doğurmaktadır. 8 Eylül 1999 ve öncesinde sigortalı olup da diğer şartları ikmal etmiş olmasına rağmen yaş şartını tamamlamayı bekleyen çalışanlar Düzenleme’den yararlanabilecektir.
Düzenleme’de, askerlik ve doğum borçlanması yapılmasına engel oluşturacak bir madde bulunmamaktadır. Bu nedenle askerlik ve doğum izninde geçen sürelere ilişkin eksik prim günlerinin ödenmesi ile borçlanılan gün kadar işe giriş tarihi de geri çekilebilecektir. Böylece 9 Eylül 1999 ve sonrasında çalışmaya başlayan ancak sigortalılık başlangıç tarihini 8 Eylül 1999 ve daha öncesi olacak şekilde geriye götürebilenler de bu düzenlemeden faydalanabilecektir.
Şartları sağladığını düşünen kişiler e-Devlet sisteminde yer alan Gelir, Aylık, Ödenek Talep Belgesinin Verilmesi uygulamasını kullanarak aylık bağlanması talebinde bulunabileceklerdir. Bununla beraber kişilerin SGK Merkezlerine giderek fiziki başvuruda bulunmaları da elbette mümkündür.
Düzenlemenin İş Hukuku’na Etkileri
1. Bilindiği üzere, Belirli yaş, sigortalılık süresi ve prim ödeme gün sayısı şartını yerine getirip emeklilik ve yaşlılık aylığı bağlanan sigortalıların da çalışması mümkündür. Bu sigortalıların yaşlılık aylığı kesilmeden çalışabilmesi içinse İşverenlerinin bir prim ödemesi gerekmektedir. Bu prim, Sosyal Güvenlik Destek Primi(SDGP) olarak adlandırılır. Düzenleme ile birlikte, İşverene SDGP ödemesinden beş puanlık bir indirim sağlanması imkanı getirilmiştir.
Bu kapsamda Düzenleme’deki şartları sağlayan ve Düzenleme’nin yürürlük tarihinden sonra ilk defa aylık bağlanması için talepte bulunarak işten ayrılan çalışanların, işten ayrılış tarihini takip eden 30 gün içerisinde en son çalıştıkları işyerine başvurarak emekli/yaşlılık aylıkları kesilmeden çalışmaya devam etmeleri halinde, SDGP’nin işveren hissesinin beş puanlık kısmına isabet eden tutarı Hazine tarafından karşılanacaktır. Bu yeniliğin uygulanması için; Emekli olan sigortalının son işten ayrıldığı yerin bir özel sektör işvereni olması ve 30 gün içerisinde yeniden aynı işveren nezdinde çalışmaya geri dönülmesi gerekmektedir. Ancak önemle belirtmek isteriz ki, İşverenin emeklilik nedeniyle işten ayrılan işçisini yeniden işe almak gibi bir zorunluluğu bulunmamaktadır. Çalışanın Emekli olduktan sonra çalışmaya devam etme yönünde bir talebi söz konusu olduğunda, buna verilecek yanıt tamamen işveren takdirindedir. İşyeri uygulamalarına ilişkin durumlar ise saklı olup, bu çalışmanın konusu olmadığından ayrıntısını girilmeyecektir.
2. Her ne kadar bir yenilik olmasa da, Düzenleme ile iş ilişkilerinin tarafları açısından çeşitli sonuçlar doğmaktadır. Zira bilindiği üzere emeklilik nedeniyle iş akdinin feshedilmesi, işçi açısından kıdem tazminatına hak kazanılması sonucunu doğurmaktadır. Emekli olma hakkını kullanan sigortalının, iş sözleşmesi kendi isteğiyle sona ermiş olacak; böyle ihbar tazminatı doğmayacak ancak kıdem tazminatıyla varsa yıllık izin, fazla çalışma gibi ücretlere hak kazanılacaktır. Bunların ödenmemesi halinde meydana gelecek sonuç; İş Kanunu, Hukuk Muhakemeleri Kanunu ve İcra İflas Kanunu hükümleri kapsamında çözülecektir. Söz gelimi İşçi, İşverenden olan haklarını arabuluculuk, dava ve diğer süreçleri yürüterek talep edebilecektir.
Genel hatlarıyla bilgi verilen bu husus veya başka konularda, avukatlarımızdan hukuki destek almak için sitemizin iletişim bölümünü kullanabilir veya yüz yüze görüşmek için ofisimizi ziyaret edebilirsiniz. Bu çalışma; Ekibimiz Avukatlarından Av. Dilan ÜREK KOCAÇINAR tarafından hazırlanmış olup, kendisi hakkında ayrıntılı bilgiye bu linke tıklayarak ulaşabilirsiniz.
