Bir taşınır(menkul) veya taşınmazın(gayrimenkul) miras yoluyla birden fazla mirasçıya intikali veya birden fazla kişi tarafından satın alınması hallerinde o taşınmaz üzerinde elbirliğiyle mülkiyet veya paylı mülkiyet söz konusu olur. Ortaklığın Giderilmesi davası veya eski adıyla İzale-i Şuyu davası, paylı veya elbirliği mülkiyetine konu taşınır veya taşınmaz malda ortaklar arasındaki paydaşlığa son vererek kişisel mülkiyete geçişi sağlayan bir dava türüdür. Yani bu davayla ortak mülkiyet bir şahsi mülkiyete dönüşür. Bu davayla, her bir pay sahibinin kendine ait kişisel bir mülkiyeti olur veya her paydaşa bu mülkiyetine karşılık gelen bir nakdi para kazanır.
Ortaklığın giderilmesi (İzale-i Şuyu) iki şekilde olabilir:
Aynen Taksim Suretiyle Ortaklığın Giderilmesi: Taşınır veya taşınmaz malın aynen bölünmesidir. Örneğin, değeri eşit iki parçaya bölünebilen bir arsanın ikiye bölünerek her bir parçasının paydaşlara dağıtılmasıdır.
Bu durumda davanın tarafı olan paydaşlar, ilgili malvarlığını nasıl bölüştüreceklerine dair yaptıkları anlaşmayı dava sırasında mahkemeye sunarak davanın bu şekilde nihayete erdirilmesini isteyebilir. Hakim bu antlaşma doğrultusunda ortaklığın giderilmesine karar verebilir.
Bunun dışında şartların bulunması halinde tarafların anlaşmamış olması halinde de aynen taksime karar vermek mümkündür. Bunun için taraflardan yalnızca birinin talepte bulunması yeterlidir. Taraflardan biri ortak malın aynen taksim edilerek ortaklığın giderilmesine karar verilmesini isterse, hakim öncelikle aynen taksim şartlarının bulunup bulunmadığını araştırmalıdır. Zira aynen taksim, her zaman mümkün olmayabilir. Bunun nedeni paylaştırmanın her paydaşın hakkı gözetilerek yapılacak olmasıdır. Ancak bu, her zaman malın aynen taksimi ile sağlanamaz. Bunun anlaşılması için taşınmazın yüzölçümü, niteliği, pay ve paydaş sayısı ve tarım arazilerinin niteliği ile imar mevzuatına göre aynen taksimin mümkün olup olmadığının incelenmesi gerekir. Örneğin taşınmazın önemli ölçüde bir değer kaybına uğraması söz konusu ise aynen bölünerek paylaştırılmasına karar verilemez. Aynı şekilde aynen taksim ile paydaşlardan birinin hakkı önemli ölçüde zarar görecekse de ancak denkleştirme ile aynen taksim yoluna gidilebilir.
Satış Suretiyle Ortaklığın Giderilmesi: Taşınır veya taşınmaz malın icra yoluyla satılarak bedelinin paydaşlar arasında payları oranında bölüştürülmesidir.
Bir önceki kısımda bahsedilen usul olan aynen taksimi mümkün değilse ortaklığın satış suretiyle giderilmesine karar verilir. Taşınmaz malın satışı, mahkeme vasıtasıyla değil satış memurluğu veya icra dairesi marifetiyle yapılır. Satış usulü kanunla belirlenen şekilde açık arttırma yoluyla yapılmalıdır. Açık artırma için hakim tarafından satış memuru belirlenir ve icra dairesi tarafından satış gerçekleştirilir. Dava sonucunda yargılama masrafları ve vekalet ücreti ortakların payları oranında paylaştırılır. Satıştan elde edilecek gelir de paydaşlara payları oranında dağıtılır.
Ortaklığın giderilmesi davası, menkul veya gayrimenkulde hakkı bulunan tüm paydaşlara karşı açılır. Herhangi bir paydaş taşınır veya taşınmaz maldaki ortaklığa son verilerek ortaklığın bitirilmesini talep edebilir. Paydaşlar, kendi aralarında malı nasıl pay edeceklerine dair bir anlaşma yaparak ortaklığa son verebilirler. Anlaşma yoluyla ortaklık sonlandırılamaz ise, paydaşlardan biri diğer tüm paydaşlar aleyhine ortaklığın giderilmesi davasıaçarak dava yoluyla ortaklığın giderilmesini isteyebilir.
Bunun dışında borçlusuna miras intikal eden veya borçlusu bir elbirliği ile mülkiyetin paydaşı olan alacaklı da borçlusu ve diğer paydaşlara karşı ortaklığın giderilmesi davasıaçarak dava yoluyla ortaklığın giderilmesini isteyebilir. Bu durumda satış sonunda borçlunun payına düşen miktar icra dosyasına ödenerek borç tahsil edilir.
Dava sonucunda söz konusu mal veya mallar üzerindeki elbirliği veya paylı mülkiyet sona erer.
Genel hatlarıyla bilgi verilen bu husus veya başka konularda, avukatlarımızdan hukuki destek almak için sitemizin iletişim bölümünü kullanabilir veya yüz yüze görüşmek için ofisimizi ziyaret edebilirsiniz. Randevu talebi için tıklayın.
